~ Pati Pati Geziler

Küçükçekmece Köprüsü
Zamanın Üzerinden Geçtiğim Yer

Her şehrin bir köprüsü vardır; kimisi iki yakayı birleştirir, kimisi geçmişle bugünü. Benim için İstanbul’un en özel köprüsü, Küçükçekmece’deki o taş yapı. Yıllardır önünden geçerken durup bakarım. Her seferinde başka bir ışık, başka bir gölge, başka bir hikâye. Fotoğrafını çekmek için bahane aramam; zaten her haliyle çağırır beni.

Bu köprüye dair hep bir merak taşıdım içimde. Kim yaptı, kim geçti, kim durdu üstünde? Yıllarca Mimar Sinan’ın eseri olduğuna inanmıştım. O zarif kemerler, taşların dizilişi, göle yansıyan silueti… Hepsi onun elinden çıkmış gibi gelirdi.

Gerçeği öğrendiğimde, yani köprünün muhtemelen Acem Alisi tarafından yapıldığını duyduğumda, içimde küçük bir hayal kırıklığı oldu. Ama sevgim azalmadı. Çünkü bu köprü, sadece bir mimarın değil, zamanın eseri.

Tarihin Taşlara Yazıldığı Yer

Küçükçekmece Köprüsü, İstanbul’u Rumeli’ye bağlayan eski yolun üzerinde, gölün Marmara Denizi’yle buluştuğu noktada yer alıyor. Roma döneminde burada ahşap bir köprü olduğu düşünülüyor. Bizans devrinde ise ünlü Via Egnatia yolu bu köprüden geçerdi. Yakınında Regium adlı bir yerleşim ve imparatorluk sarayı vardı.

Via Egnatia Yolu

1.yüzyılda İmparator Iustinianos, çürüyen ahşap köprünün yerine taş kemerlerle sağlam bir yapı yaptırmış. Procopius’un anlatımına göre, burası o kadar dar bir geçitti ki “karınca” anlamına gelen Myrmeks adı verilmiş. Yüzyıllar boyunca depremler, savaşlar, istilalar köprüyü yıpratmış ama her seferinde yeniden ayağa kalkmış.

Osmanlı döneminde Kanûnî Sultan Süleyman tarafından başlatılan yapım, II. Selim zamanında tamamlanmış. Evliya Çelebi, köprüyü “on bir gözlü, taş işçiliğiyle mamur” olarak tanımlar. Yanında han, hamam ve mescit olduğunu, yolcuların konakladığı bir menzil olduğunu söyler.

Yani sadece bir geçiş noktası değil, bir durak, bir buluşma yer.

1840 yılında yayımlanan Turquie adlı kitapta yer alan gravür, köprünün en eski görsel tasvirlerinden biri. “Kutchuk Tchekmedje Lake” başlığıyla yayımlanan bu çizim, gölün kıyısında uzanan taş kemerleri, çevresindeki kırsal dokuyu ve zamanın sessizliğini yansıtıyor.

Köprüden geçerken balıkçıların ne tuttuğuna bakmak, etrafı seyretmek, gelen geçene göz gezdirmek… Bunlar bana büyük keyif verir. Her geçişim bir ritüel gibi. Bazen sırf köprüden geçmek için yolumu uzatırım. Çünkü bu köprü, sadece taşlardan örülmüş bir yapı değil; İstanbul’un belleğinde sessizce duran bir tanıktır.

Temel Fiziksel Özellikleri

Uzunluk: Yaklaşık 210 metre
Genişlik: 7,6 metre
En geniş açıklık: 10 metre
Malzeme: Taş (özellikle kesme taş kullanılmıştır)

Küçükçekmece Köprüsü’nün Onarımları

6. yüzyıl (Bizans Dönemi)
İmparator Iustinianos, çürüyen ahşap köprünün yerine taş kemerlerle sağlam bir yapı yaptırdı. Bu ilk büyük dönüşüm, köprüyü kalıcı hale getirdi.
813
Bulgar Kralı Krum’un ordusu köprüyü tahrip etti. Ardından İmparator I. Basileios tarafından onarıldı.
11.–13. yüzyıllar (Haçlı Seferleri Dönemi)
Köprü çeşitli saldırılarla zarar gördü. Fetih yıllarına sağlam ulaşmadığı anlaşılmaktadır.
1433
Bertrandon de la Broquière, köprünün iki başında yıkılmış kulelerden söz eder. Bu, yapının savaşlar sonrası hâlini gösteren önemli bir gözlemdir.
1498–1499 (Hicri 904)
Osmanlı dönemindeki ilk büyük onarım. Köprü yeniden işlevsel hale getirildi.
1735–1736 (Hicri 1148)
İkinci büyük Osmanlı onarımı. Köprü güçlendirildi, taş kemerler restore edildi.
1861–1862 (Hicri 1278)
Üçüncü büyük onarım. Bu dönemde köprünün eğimi düzleştirildi, genişletildi. Yapının mimarisi kısmen değişti.
I. Dünya Savaşı Dönemi
Askeri amaçlarla köprünün yapısında değişiklikler yapıldı. Bu dönemde işlevsellik ön plandaydı.
1996
İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından kapsamlı restorasyon gerçekleştirildi. Köprü yaya trafiğine açıldı ve kültürel miras olarak koruma altına alındı.